“Mama, ik voel me raar vanbinnen!”
Herken je dat? Je kind voelt iets, maar weet niet wát precies. Of er barst ineens een woede uitbarsting los terwijl het om iets kleins lijkt te gaan. Boos, blij, bang, verdrietig… kinderen voelen van alles. En vaak ook nog allemaal tegelijk.
Gevoelens herkennen en benoemen? Dat is een superkracht voor het leven. En als ouder, leerkracht of coach kun jij die superkracht helpen ontwikkelen.
Waarom gevoelens herkennen zo belangrijk is
Gevoelens zijn geen problemen die opgelost moeten worden. Het zijn belangrijke seintjes. Een soort innerlijk kompas. Ze vertellen wat er vanbinnen speelt en helpen kinderen:
- begrijpen wat ze nodig hebben
- contact maken met anderen
- grenzen aangeven
- hun eigen identiteit vormen
Een kind dat zijn gevoelens leert herkennen en benoemen, ontwikkelt emotionele intelligentie. Dat is het vermogen om zichzelf te begrijpen én op een gezonde manier met anderen om te gaan.
De emotionele wereld van een kind
Vooral jonge kinderen worden vaak overspoeld door emoties. Hun hersenen zijn nog volop in ontwikkeling. Dat betekent: ze ervaren gevoelens heel intens, maar kunnen ze nog niet goed reguleren.
Daarom zie je soms:
- woede uitbarstingen om ‘kleine dingen’
- plotselinge huilbuien
- terugtrekgedrag
En dat is normaal. Het is jouw rol als ouder, leerkracht of begeleider om te helpen bij het ‘leren voelen’.
Wat kun jij doen?
6 Praktische manieren om kinderen te helpen met gevoelens herkennen
1. Benoem gevoelens concreet
Kinderen leren door woorden te geven aan wat ze voelen. Gebruik concrete voorbeelden:
- “Ik merk dat je verdrietig bent omdat je afscheid moest nemen.”
Zo leert je kind: die brok in mijn keel… dat heet ‘verdriet’ en dat is oké. - “Ik zie dat je bang bent om alleen te slapen. Dat voelt spannend hè?”
Zo leert je kind: dat snelle hartje…dat heet ‘bang zijn’ en dat mag er zijn. - “Wat zie je er blij uit! Je lacht helemaal van oor tot oor!
Zo leert je kind: dat sprongetje van binnen…dat heet ‘blij’ en dat mag je laten zien! - “Ik zie dat je boos bent omdat je moest stoppen terwijl je nog niet klaar was.”
Zo leert je kind: die boze blik….dat heet ‘boos’ en dat gevoel hoort erbij.
2. Geeft ruimte en luister écht
Zeg niet te snel: “Stel je niet aan” of “Het is niet zo erg”. Daarmee ontken je het gevoel wat een kind heeft. Zeg liever:
- “Ik snap dat je het spannend vond.”
Gevoelens willen niet ‘gerepareerd’ worden, maar erkend. Laat je kind zijn verhaal doen zonder meteen oplossingen aan te dragen. Gewoon luisteren is vaak al genoeg.
3. Wees een veilige haven
Jouw rustige aanwezigheid helpt enorm. Zit er gewoon even bij. Een knuffel, een hand op de rug of simpelweg:
- “Ik ben hier bij je”
….helpt je kind te kalmeren.
4. Maak het speels en bespreekbaar
Bij het Flink Bordspel en Werkboek werken we bewust met gevoelens herkennen. Kinderen ontdekken via de vraag- en opdrachtkaartjes:
- Wat voel ik precies?
- Waar voel ik het in mijn lijf?
- Wat kan ik zelf doen om weer rustig te worden?
Door het speels te maken, durven kinderen (en ouders!) opener te zijn over wat er echt speelt. Het geeft inzicht én handelingsvaardigheden. Ook boekjes zoals “Kikker is bang” of “De kleur van emoties” maken emoties herkenbaar voor kinderen. Laat ze zien dat iedereen voelt.
5. Leer dat álle gevoelens welkom zijn
Blijdschap én boosheid. Angst én verdriet. Alles mag er zijn, ook als het oncomfortabel is.
Als kinderen leren dat emoties niet “slecht” zijn, hoeven ze ze ook niet weg te duwen. Dat voorkomt dat gevoelens later onverwacht hard uitkomen.
6. Geef zelf het goede voorbeeld
Laat ook jouw gevoelens zien. Zeg bijvoorbeeld:
- “Ik ben even moe vandaag, daarom ben ik wat sneller geïrriteerd.”
- “Ik was net even boos, dus ik nam een pauze om rustig te worden.”
Zo laat je zien dat gevoelens normaal zijn en dat je er goed mee om kunt gaan.
Moeite met emoties? Dat hoort erbij
Soms lukt het even niet. Het kind huilt en jij weet niet waarom. Of je kind slaat in boosheid en jij weet niet hoe te reageren.
Onthoud dan:
Kinderen gedragen zich niet ‘vervelend’. Maar ze voelen zich vervelend.
Of anders gezegd: Kinderen doen niet lastig om lastig te zijn. Ze laten zien dat ze zich niet fijn voelen. Achter elk gedrag zit een behoefte of gevoel. Probeer daar nieuwsgierig naar te blijven, zelfs als het lastig is.
Tot slot: gevoelens herkennen is een groeiproces
Kinderen leren omgaan met gevoelens op dezelfde manier als ze leren lopen of praten: door te proberen, te struikelen, te vallen en weer door te gaan.
En dat is helemaal oké.
Perfecte ouders bestaan niet. Gelukkig maar, want jouw kind heeft jou nodig, precies zoals je bent. Jouw geduld, jouw erkenning, jouw liefde. Dat is de veilige haven waarop emoties mogen bestaan.
Wil je kinderen spelenderwijs leren omgaan met gevoelens?
Ontdek het Flink Bordspel en Werkboek: speciaal ontwikkeld om weerbaarheid en emotionele intelligentie te trainen.
Zoek je begeleiding voor je kind?
Als kindercoach en weerbaarheidstrainer help ik kinderen hun gevoelens te herkennen en ermee om te leren gaan. Ben je op zoek naar begeleiding voor je kind, neem dan contact op.